Blogger Widgets

Rabu, 07 Januari 2015

Tembung Pratela

1.      Tembung Pratela
Tembung pratela kanggo mratelake barang
Barang ing kene bisa ateges : manungsa, kewan, prakara, kahanan patrap, cacah, ukuran, takeran, timbangan, panggonan, wektu, lan sapiturute.
Tembung pratela iku ana 6 golongan :
1)      Mratelake Barang
a.       dienggo mratelake barang kang nunggal panggonan karo wong sing kandha / mratelake,
Tembunge : iki, kiye, kiyi                    niki                  punika
                        ngoko                          madya             krama 
b.      dienggo mratelake barang kang panggonane cedhak karo wong sing kandha / mratelake,
Tembunge : iku, kuwe, kuwi               niku                 punika
                        ngoko                          madya             krama
c.       dienggo mratelake barang kang panggonane adoh karo wong sing kandha / mratelake,
Tembunge : ika, kae, niku                   nika                 punika
                        ngoko                          madya             krama
Tuladha : - Mratelake barang kang wis gumathok
                        Lemah iki ora didol, sing diedol omah kae.
                        Sampeyan punika badhe tumbas punapa badhe sade?
2)      Mratelake barang kang mentas dirembug
Tembunge :     mau                                         wau / kalawau
                        ngoko                                      krama
Tuladha :         Tanduran sing jarene regane larang mau jenenge apa?
                        Lare ingkang jenengan ngendhikakaken kalawau putranipun sinten?
3)      Mratelakake kahanan utawa patrap
Tembunge : mangkene, mangkono, mangkana                       ngene, ngono, ngana
                                    ngoko                                                  basa pacelathon
                        maketen, makoten                   makaten           ngeten, ngoten, ngaten
                                    madya                         krama              basa pacelathon
Tuladha :         Ngene lho carane ngenam klasa sing bener, ora ngono kuwi.
                        Tiyang pasadherekan makaten kedahipun sayuk rukun.
                        Ngeten lhe mbak niki wau larene dawah ing ngajeng griya kula.
4)      Mratelake cacah, ukuran, takeran, timbangan
Tembunge : samene, samono, samana samanten, samonten                samenten
                        ngoko                                                  madya                         krama
Tuladha :         Bakmi mung samene mangsa cukupa didum wong 7.
                        Jajanan samono akehe kok isih tuku maneh.
                        Dhuwit samana akehe mau apa blanjamu sesasi?
                        Menawi kedah mbayar samanten kathahipun kula boten sagah.
5)      Mratelakake wektu
a)      Kang ateges : wektu mangkene (kaya saiki)
Tembunge : wayah mene
Tuladha :         Wayah mene kowe lagi muleh ta?
                        Wis wayah mene kok rak ndang adus.
b)      Kang ateges : ing wektu iki
Tembunge :     saiki                            saniki                           sapunika
                        ngoko                          madya                         krama
Tuladha :         Sapunika punapa sampun mlebet mangsa rendeng?
                        Sampeyan saniki nyambut damel ing pundi?
c)      Kang ateges : wektu kang wis kepungkur (tegese ing wektu iku)
Tembunge : dheksamana         dheksamanten             kala/nalika samanten
                        ngoko              madya                         krama
Tuladha : Sampeyan taksih nyimpen foto dhek samanten ta?
d)     Kang ateges : tumekane saiki
Tembunge :     saprene                        sapriki
                        ngoko                          krama
Tuladha :         Wis telung taun saprene dheweke manggon ing kutha.
Wiwit lulus sekolah dumugi dapriki kiyambakipun dereng pikantuk padamelan.
6)      Mratelakake panggonan barang kang dadi keterangane tembung aran
Tembunge : kene, kana, kono                         ngriku, ngriki, ngrika
                        ngoko                                                  krama
Tuladha :         Kowe aja lunga menyang ngendi-endi ing kono bae.
                        Kana kae omahe kancaku.
                        Mengko yen wis rampung selehna kene bae.
                        Kula wau sampun saking ngrika.
                        Ing ngriki kula minangka sulihipun tiyang sepuhipun.
                        Tiyang dhusun ngriku sami gotong royong damel gapura.
Bedane tembung ngriki karo tembung mriki
Ngriki : mratelakake panggonan
Mriki : ngener kene / ngener ngriki
Tuladha :         Lepen ing ngriki toyanipun bening sanget.
                        Mantuk rumiyin kemawon, mangke mriki malih.

Kapetik saka Buku Basa Jawa Kelas XII Tahun 2012

Tidak ada komentar:

Posting Komentar